ФУДБАЛОТ Е ЕВРОПСКА ИГРА
Фудбал се игра насекаде низ светот, но Европа со сигурност може да каже дека тука е најуспешна. Тоа е културно богатство во Европа, каде што е длабоко вкоренет откако се појави во средината на 19 век во пресрет на работничкото движење. Европските клубови се без конкуренција. А освен Бразил, Аргентина и Уругвај, само европските нации биле светски шампиони. Десет земји од Европа се пласираа во финале на Светското првенство.
На ЕВРО 2024 учествуваат 24 земји. Можеби звучи многу, но Шведска, вицешампион на Светското првенство во 1958 година и Грција, европски првак во 2004 година, не се квалификува. Истото важи и за Норвешка со премиерлигашките ѕвезди Ерлинг Халанд и Мартин Одегард. Од друга страна, два светски шампиони, Италија и Шпанија, ќе се сретнат во прелиминарната рунда и ќе видиме реприза на финалето на СП 1954, Германија против Унгарија. Европското фудбалско првенство останува турнир со најголем квалитет на натпреварувањето.
ФУДБАЛОТ НАЈДОБРО ФУНКЦИОНИРА ВО ДЕМОКРАТСКИТЕ ЗЕМЈИ
Франц Бекенбауер почина во јануари. Неговиот талент беше подарок. Сепак, тој не можеше да стане фудбалска икона во Кина или Саудиска Арабија, каде што недостасува фудбалска култура. Но, постои фудбалски клуб во населбата на Бекенбауер, Гизинг. Таму се сретна со играчи со талент и мораше да се наметне против добри противници. Одличен фудбалер стануваш само играјќи со други, само натпреварувајќи се со ривалите. Најдоброто обично доаѓа од земји каде што самоопределувањето и слободата значат многу. Фудбалот е и класна борба.
ФУДБАЛОТ Е ДОБРОВОЛНА РАБОТА
Фудбалот е популарен спорт. Според ФИФА, 265 милиони луѓе во светот играат фудбал. Потребни се многу луѓе за да се одржи играта, од најмали до највозрасни. Тренери за млади, инструктори, секретари… во мојот локален клуб, некој работи на теренот со количка со креда секоја сабота, а Баварскиот фудбалски сојуз има канцеларија со убавиот германски збор „Bezirksgeschäftsstellenleiter“. Во Германија, милиони луѓе играат фудбал аматерски или за мала плата. Тоа го прават во здруженија и клубови. Волонтерите ги едуцираат децата и младите во овие демократски институции.
ФУДБАЛ Е КОГА ПОЕДИНЦИТЕ СОРАБОТУВААТ
Франција е земја со најмногу таленти. Дриблинзите на Килијан Мбапе го откриваат потеклото на играта; ги научил своите вештини како дете играјќи фудбал без учебник. Го ценам и водењето на тимот од Дидие Дешамп. Со години, тој успева да обликува индивидуалци во тим. Франција двапати по ред стигна до финалето на Светското првенство. Некогаш рамнотежата меѓу слободата и дисциплината не функционира состојба, како што беше случајот кога загубија од Швајцарија во осминафиналето во 2021 година. Сепак, мојот главен фаворит за ова Европско првенство е Франција.
ФЕР-ПЛЕЈОТ Е ПРИОРИТЕТ, НО ФУДБАЛОТ ЗНАЧИ КОНКУРЕНЦИЈА
Фудбалот пренесува вредности. Но, тоа не е само љубов, мир и хармонија. Можете да ги видите и негативните случувања во едно општество. УЕФА и националните асоцијации како што е ДФБ во моментов се борат против говорот на омраза и расизмот на интернет. И на теренот, можете да црпите сила од мислата: Ајде да им покажеме! Неодамна бев на селски фудбалски натпревар од локална лига. Има навивање и пцуење. После во клубот го измиваш гневот заедно со пиво (или вода, ако сакаш). Не е лоша аналогија за Европа.
ФУДБАЛОТ Е РАЗЛИЧНОСТ НА ТЕРЕНОТ
Германија моментално разговара за анкета според која околу една петтина од луѓето би сакале да видат повеќе бели играчи или им пречи капитен кој, како Илкај Гундоган, има турски корени. Тоа ме прави тажен. Како професионалец, научив дека фудбалскиот тим кој девалвира одредени играчи на крајот губи. Нашиот спорт се заснова на правила до кои секој треба да се придржува и на соработка. Успехот доаѓа кај оние кои не ги ограничуваат силите на секој поединец, туку им дозволуваат да се разигруваат еден со друг.
РАЗЛИКИТЕ СЕ БОГАТСТВО
Англија игра поинаку од Италија, игра поинаку од Хрватска, игра поинаку и од Чешка. Колку убаво. На турнирот различните стилови доаѓаат до израз. Германија е (или беше) „Turniermannschaft“ (турнирски тим). Често се ниша на почетокот, но штом ќе застане на нозе, тешко е да се победи. Не водиме стратегии како Холандија, Данска или Португалија. Имаме корист од нашата инфраструктура, односно големината на нашата земја и нашите многубројни фудбалери. Герет Саутгејт неодамна изјави дека ниту една друга земја немала повеќе играчи во четвртфиналето на Лигата на шампионите, поточно 18. Уверен сум дека Германија повторно ќе стигне до финалето на турнирот на домашен терен.
Возбуден сум поради две нови селекции. Албанија неодамна ги започна пристапните преговори со ЕУ, а Грузија во моментов се бори за својата демократија и членство во Европа. Нивните тимови ќе настапат во Германија на таков начин што поголем број нивни сонародници ќе се чувствуваат добро претставени. Европското првенство е повеќе од бизнис, туку идентификација.
САКАМЕ ВТОРА „ЛЕТНА БАЈКА“, А ПРИТОА И ЕВРОПСКА
Шкотите ќе го трансформираат мојот роден град Минхен за првиот натпревар. Веќе ги слушам нивните скандирања и гајди. Кога мислите на „Sommermärchen“ (летна бајка), помислувате на знамињата на Германија. Но, 2006 година не беше само црна, црвена и златна, туку беше и повеќебојна. Овој пат посебна улога ќе имаат жолтата и сината боја. Дома, Украина се бори за својата слобода – и за слободата на Европа. Сигурен сум дека нивната фудбалска репрезентација ќе доживее голема солидарност на стадионите и на улиците во следните неколку недели.
ЕДЕН ГОЛ МОЖЕ ДА ВЕ НАПРАВИ БЕСМРТЕН
9 јуни 2006 година беше мојот ден. Голот на воведниот натпревар против Костарика беше мојот почетен сигнал. Пораснав во близина на стадионот, целото мое семејство беше на трибините, пред натпреварот не беше јасно дали ќе ми биде дозволено да играм бидејќи имав имобилизирана рака. Тогаш мојот шут одлета во аголот од голот, момент за вековите. Симболиката на тој гол ја доживеав една година подоцна во едно населено место во Јужна Африка. Таму основав фондација и децата не можеа да поверуваат дека стојам на теренот со нив. За нив јас бев момчето кое го постигна голот.
ПРОСЛАВУВАЊЕТО ЈА ЗАЈАКНУВА НАШАТА ВРСКА
Ја споделувам загриженоста дека демократијата е во опасност. Очигледно, многу луѓе заборавиле на нејзините предности. Охрабрен сум од демонстрациите на кои учествуваа милиони Германци на почетокот на годината за зачувување на демократијата. Сега уште повеќе луѓе ќе се соберат со сличен дух на големата фудбалска забава. Демонстрациите и забавите се две различни работи, но тие можат да го изразат истото: благодарност за нашиот слободен начин на живот. Еден фудбалски турнир нема да го излечи светот. Но, фудбалот мора да ја игра својата улога во одбраната на достигнувањата на демократијата. Тогаш светот ќе изгледа посреќен во следните неколку недели, а можеби и дел од него ќе се „залепи“.
ИЗЛЕЗЕТЕ НА ТЕРЕН И ИГРАЈТЕ
Фудбалот е политика, неспорно. Во мојата колумна, која веќе три години се објавува во повеќе од 25 европски земји, се трудам да се занимавам со општествени прашања. Но, копнежот за чистата игра го споделувам со милијарди фанови. Фудбалот е исклучување од реалноста, опуштање, убавина. Дајте го првиот свиреж, нека се игра фудбал !
(КОЛУМНАТА НА ФИЛИП ЛАМ, ДИРЕКТОРОТ НА ЕВРО 2024 ЕКСКЛУЗИВНО ВО МАКЕДОНИЈА ЈА ОБЈАВУВА WWW.MAKFUDBAL.MK)
